OLAY YERİNE İLK ULAŞAN POLİS EKİBİNİN GÖREVLERİ
|
Hasan Hüseyin ÇALI[*] |
Mehmet TATAR§ |
Bir soruşturmanın başarılı
olabilmesi, olay yerine ilk ulaşan polis görevlilerinin alacağı tedbirlerle
doğrudan ilgilidir.
Olay yerine ilk ulaşan ekibinin
öncelikli görevi, suçun aydınlatılmasında ve suçluya ulaşılmasında esas teşkil
edecek potansiyel delillerin kaybolmasını ve zarara uğramasını engellemektir.
Bunun için polis, suçlunun mutlaka bir iz bıraktığı varsayımından yola çıkmalı,
çok dikkatli ve titiz olmalıdır.
Meydana gelen bir olayı ilk haber
alan ekip, genelde mıntıka Polis Merkezi görevlileri ya
da asayiş devriye ekipleridir. Olayı haber alan bu görevlilerin yapması
gerekenler şunlardır:
1.Zamanın yazılması:
Olayı haber alan polis görevlileri olayı haber aldığı, olay yerine ulaştığı,
uzman personel ve savcının geldiği zamanları not etmelidir. Bu bilgilerin not
edilmesi, olayı çözecek görevli için bir ip ucu, hem de davanın gelişimindeki ifade ve kanıtların, kesinlik ve güvenirlik
kazanmasını sağlar.
2.Güvenliğin sağlanması:
Olay yerine ulaşılmasıyla birlikte, polis görevlileri öncelikle kendi
güvenliğini, daha sonra da olay yerinin güvenliğini sağlamalıdır. İlgisiz
kişiler ve basın mensuplarını olay yerinden uzaklaştırmalıdır.
3.Olay yerine uygun giriş: Bu safhada olay hala devam ediyorsa olaya müdahale edilir. Olay yerinde eğer bir yaralı varsa hemen ilk yardım ekibi çağrılır. Bu durumda unutulmamalıdır ki öncelikli amaç hayat kurtarmaktır. Bu sırada yaralının yanında sürekli olarak bir polis görevlisi bulunmalı yaralının ağzından çıkacak her şeyi not etmelidir, çünkü yaralı ölmeden önce, olayla ilgili bir ip ucu verebilir. Eğer olay yerinde bir ceset varsa cesedin konumu değiştirilmemelidir. Mutlaka adli tabip ve savcıya haber verilmelidir. Olay yerine giriş yapan polis görevlileri çok dikkatli olmalıdır. Olay yerinde bulunan her şey delil niteliği taşıyabileceğinden yerleri değiştirmemelidir. Olay yerinde bulunan bardak, havlu gibi eşyalar kesinlikle kullanılmamalıdır. Olayın odak noktasına (merkezine) gelen polis dikkatli olmalı ve delil ihtimalinin yüksek olduğu kapı, kapı kolu, ışık düğmesi gibi yerlere dikkatini toplamalıdır. Burada verileri gözlemlemeli aşağıdaki gibi notlar almalıdır.
4.Güvenlik şeridiyle çevirme:
Olay yeri geniş bir şekilde güvenlik şeridi atına alınmalıdır Güvenlik şeridi;
aile üyeleri, basın mensupları, meraklı seyirci kalabalığı gibi ilgisiz
kişilerin olay yerindeki muhtemel delillere zarar vermesini önler. Güvenlik
şeridi olay yerinden kaçış yollarını da kapsamalıdır, çünkü olayların failleri;
suçu işlemeden ya da suçu işlerken göstermiş
oldukları soğukkanlılığı, kaçarken yakalanma korkusu ve telaşından ötürü suçu
işledikten sonra gösterememekte ve muhtemelen fiziki delil bırakmaktadırlar.
Olay yerinin etrafı güvenlik şeridiyle
çevrilmesinin yanında, şerit etrafında mutlaka aktif polis görevlileri
bulundurulmalıdır.
5.Dikkat edilmesi gereken diğer
hususlar: Özellikle cinayet vakalarında öldürülen kişi toplumda
tanınmış biriyse; üst düzey yöneticiler, siyasiler olay yerine gelmekte
kameralar karşısında polisten bilgi istemektedir. Bu durumda polis görevlileri
bu kişilerin güvenlik şeridi içine girememeleri gerektiği konusunda bilgi
vermesi gerekmektedir.
Bir taraftan
olay yeri koruma altına alınırken, diğer taraftan da olaya tanık olmuş insanlar
müdahale edilmeden (kısaca) dinlenmeli ve isimleri not alınmalıdır. Olay yerine
girdiği bilinen kişiler mutlaka tespit edilip isimleri not edilmelidir. Olayda yapılan ilk sorgulamada sorular
sonraki sorgulamaya zarar verecek şekilde, uzun olmamalı ve ayrıntı
içermemelidir. Tanıkların ve şüphelilerin birbiriyle tutulmaları sakıncalıdır,
çünkü olayı tartışırken birbirlerinin ifadelerini etkilerler. Ayrıca şüpheli ve
tanıkların alkol, yatıştırıcı v.s alıp almadıkları tespit edilmelidir. Şüpheli,
tanık ve seyircilerle olay kesinlikle tartışılmamalıdır. Burada soruşturma
engellenmek amaç edilmiş olabilir. Üzgün davranan bir akrabanın bir şüpheli
olabileceği ihtimali de asla unutulmamalıdır.
Basın mensupları, polis telsizi
frekanslarına girerek olayları haber almakta ve bazen polislerden önce olay
yerine gelmektedir. Daha yakın ve ayrıntılı çekim yapmak telaşıyla olay
yerindeki delillere zarar verecek kadar dikkatsiz davranabilmektedir. Bu
durumda polis hemen basın mensuplarını bu bölgeden uzaklaştırmalıdır. Bu gibi
durumlarda mümkünse haberleşmede telsiz yerine telefon tercih edilmeli, üst ve
amirlere sürekli bilgi verilmelidir.
Fırsat olduğu
durumlarda mağdur veya mağdurun ailesi olay yerini temizlemeye teşebbüs
edebilir. Birçok insan, polis geldiğinde rahat çalışsın, ortalığı dağınık
bulmasın diye etrafı toplamakta, eşyaları basitçe temizlemek istemektedir. Aslında
uygun olan, bunun hiç yapılmamasıdır. Çünkü olayın aydınlatılmasında
kullanılacak bir delil yok edilmiş olabilir. Eğer polis geldiğinde bu temizlik
ve toparlama devam ediyorsa polis, bunu hemen durdurmalıdır. Polis geldiğinde
temizlik tamamlanmış ise, bu olayda bir şüphe vardır ve soruşturma yapılır.
Olay yerinin orijinal hali saptanmaya çalışılır. Zarar görmemiş delillerin
tekrar ele geçirilmesi mümkün olabilir.
Olay yerinde bulunan silah ve cephanede de çok önemli deliller bulunabilir. Silahın herhangi bir nedenden ötürü taşınması gerekiyorsa; silahın ilk yeri, silahın konumu, emniyet ve horozun durumu, fişeğin, fişek yatağının, fişek kutusunun konumu not alınır (bu saldırının yönünün ve konumunun bulunmasına yardımcı olur). Silahın namlusuna kalem veya bir odun parçası sokularak taşıma yapılması son derece yanlıştır, burada bulunacak muhtemel deliller zarar görebilir. En doğru taşıma tabancanın sürgüsünde bulunan kavrama çentiklerinden iki parmak yardımıyla tutularak yapılan taşımadır. Eğer silahın dipçik yada şarjör kısmında halka varsa buradan da tutularak taşıma yapılabilir….(Mendille tutmak ve poşete koymak en doğrusudur.
6.Olay
Yeri, Uzman Ekibe bırakılmalıdır :
Merkez vasıtası ile olayı haber alan ekiplerin kafasında hep şu düşünce vardır; “delilleri toplamak, Olay Yeri İnceleme Ekibinin görevidir”. Bu düşünce doğru ama, delilleri muhafaza etek, delilerin karartılmasını önlemek, ilk giden ekibin görevidir. Eğer ilk giden ekip, dikkat etmemişse; “Olay Yeri İnceleme Ekibine” toplayacak delil kalmayacaktır.
Bir başka yanlış düşünce de;”sadece cinayet-hırsızlık suçlarında, olay yeri incelemesinin yapılacağı”dır. Basit bir kavga, kundaklama, cinnet vakalarında da, olaya ilk müdahale eden ekibe önemli görevler düşmektedir. Aşağıda bu konu ile ilgili örnek verilmiştir.
Bir bıçakla yaralama olayı, 155 polis imdat telefonu ile merkeze bildiriliyor. Merkez, asayiş ekiplerinden birini anons ediyor, ekip gidiyor ve bakıyor ki, bir iş merkezinde bir bayan yaralı bir şekilde yatıyor. Hemen bir ambulans çağrılıyor ve bayan hastaneye gönderiliyor. Yaralamalı bir olay olduğu için, ekiplerin işleri etrafı soruşturduktan sonra bitiyor. Sonra bayan ölüyor, artık olay cinayettir ve şimdi olaya cinayet büro bakmaktadır... ama ne yazık ki, bayanın anılan iş merkezine, wc ihtiyacını karşılamak için geldiğini ve wc den çıktıktan sonra, iş merkezi içinde bıçaklandığını ve erken bir saatte (21:00 gibi) bir delikanlının, iş merkezinden koşarak kaçtığını gördüklerini cinayet büro ekipleri sonradan öğreneceklerdir.
Ama şimdi wc
deki ayakkabı izleri, iş merkezindeki boğuşma izleri artık yok... her olaya,
Olay Yeri İnceleme Ekibi’nin gelmesine gerek yok, ilk ekip olayı her yönü ile
değerlendirmelidir.
KAYNAKÇA:
ÇALI, H. Hüseyin, Adım Adım Dedektiflik, Pozitif Matbaacılık, Ankara, 2003.
HANCI, Hamit, Adli Tıp ve Adli Bilimler, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2002.
SANDER, Ender, Olay Yerinde Kriminalistik, Ocaklar Matbaacılık, Ankara, 1997.